Οπως ενημερώνει το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας «λίγο μετά το ξημέρωμα της 8ης Σεπτεμβρίου ο εμβληματικός φυσικός γίγαντας της Ελληνικής Επανάστασης, μάρτυρας και σύμβολο της αντίστασης του αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία, που βρίσκεται στον ιστορικό οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων του Δήμου Πύλου-Νέστορος, έχασε ένα μεγάλο βραχίονά του. Παρά την προβληματική φυσική και αισθητική υπόσταση του μνημειακού δέντρου κατά τα τελευταία πέντε έτη, καμία αρμόδια υπηρεσία δεν εφάρμοσε κάποιο απαιτούμενο μέτρο προστασίας μέχρι σήμερα λαμβάνοντας υπόψη την επιστημονικά διαγνωσμένη επικίνδυνη για την ύπαρξή του εντομολογική προσβολή του δέντρου από το λεπιδόπτερο ξυλοφάγο έντομο Zeuzera από το καλοκαίρι του 2020.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιστορική βελανίδια τον χειμώνα του 2019 είχε πληγεί από ισχυρό κεραυνό, ο οποίος προκάλεσε κάθετη λωρίδα καμένου γυμνού φλοιού καθ΄ ύψος των δύο κύριων κεντρικών βραχιόνων του κεντρικού κορμού της. Εν συνεχεία, παρότι έγινε αυτοψία και αποστολή δειγμάτων του δέντρου από το Δασαρχείο Καλαμάτας προς το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και υπήρξε σχετικό πόρισμα που διαπίστωνε συγκεκριμένη εντομολογική προσβολή του δέντρου, δεν εφαρμόστηκε ουδέν μέτρο προστασίας για την διάσωσή του έως σήμερα. Έτσι, σταδιακά, λόγω της απουσίας προστατευτικού φλοιού σε σημαντική ζώνη του κεντρικού κορμού του, υπήρξαν εκτεταμένες εντομολογικές προσβολές και μεγάλο τμήμα των κλάδων του νεκρώθηκε».
Το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας ενημέρωσε το Δασαρχείο Καλαμάτας και τον Δήμο Πύλου - Νέστορος για την κατάρρευση του βραχίονα του δέντρου ώστε να προβούν σε ενέργειες προστασίας της «Βελανιδιάς της Επανάστασης», ενώ επικοινώνησε με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών ζητώντας περαιτέρω επιστημονική βοήθεια για την διάσωση του μνημειακού δέντρου.
«Πρόκειται ουσιαστικά για ένα δέντρο που σεβάστηκε ο χρόνος και οι προγονοί μας, δέντρο που φανερώνει την ανθεκτικότητα της φύσης στο πέρασμα του χρόνου και έχουμε την υποχρέωση και την ευθύνη να το προστατεύσουμε και να τα διατηρήσουμε ως ζωντανό στοιχείο της φυσικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μας», καταλήγει η ανακοίνωση του Ινστιτούτου.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι παράγοντες του ΥΠΠΟ καθώς και εικαστικοί καλλιτέχνες επικοινώνησαν με το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας τονίζοντας ότι ο υπεραιωνόβιος κορμός του μνημειακού δέντρου που κατέρρευσε αποτελεί ιστορικό τεκμήριο της περιόδου της Ελληνικής Επανάστασης, της συλλογικής μνήμης και της άυλης κληρονομιάς του τόπου και πρέπει να συντηρηθεί και να διατηρηθεί, ώστε να
αποτελέσει εικαστικό φυσικό μνημείο του ιστορικού οικισμού ω σύμβολο αντίστασης και ελευθερίας.
