Μέσα από μια ζωντανή αφήγηση, αναδύθηκε όχι μόνο ένα χαρακτηριστικό περιστατικό της σχολικής καθημερινότητας, αλλά και το ήθος, η παιδεία και η προσωπικότητα μιας γενιάς που ανδρώθηκε σε απαιτητικούς καιρούς, με βαθύ σεβασμό στη γνώση και στους ανθρώπους της. Η επετειακή συνάντηση των αποφοίτων, πενήντα χρόνια μετά την αποφοίτησή τους, στάθηκε η αφορμή για να ξαναζωντανέψουν πρόσωπα, στιγμές και ιστορίες που σημάδεψαν εκείνη την εποχή. Ιστορίες που δεν περιορίζονται στη νοσταλγία, αλλά μεταφέρουν αξίες, χαρακτήρες και βιώματα που εξακολουθούν να συνοδεύουν τους πρωταγωνιστές τους μέχρι σήμερα. Στο ίδιο πνεύμα μνήμης και τιμής, το σημερινό αφιέρωμα συνεχίζεται με το δεύτερο χρονογράφημα του Γιάννη Τσιμόγιαννη. Ένα ακόμη προσωπικό και βαθιά ανθρώπινο κείμενο, αφιερωμένο σε έναν ακόμη συμμαθητή που έφυγε πρόωρα, φωτίζοντας μια διαφορετική πτυχή της μαθητικής ζωής και αποτυπώνοντας, με την ίδια γλαφυρότητα, το αποτύπωμα που άφησαν οι δεσμοί εκείνων των χρόνων.

«ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΔΑΣΚΑΛΩΝ – ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ»

Β) Ο καθηγητής Μαθηματικών Νικόλαος Κίτσος και ο δαιμόνιος «Μαθηματικός» Πέτρος Χρίστου Παλιατσέας

Το Δ2 Κλασικό που στεγαζόταν στη μικρή (μεσαία) αίθουσα τού ημιυπογείου τού παλιού θρυλικού Α΄ Εξατάξιου Γυμνασίου Αρρένων Καλαμάτας (στις νότιες υπώρειες τού Μεσαιωνικού Κάστρου και ύπερθεν τού Μητροπολιτικού Ιερού Ναού τής Υπαπαντής) – στο ίδιο ανακαινισμένο κτήριο λειτουργεί σήμερα το «Δημοτικό Ωδείο» –, είχε για τα μαθηματικά όλη τη χρονιά τον αείμνηστο Κίτσο, ο οποίος μάς γνώριζε καλά ως μαθητές, διότι μάς είχε διδάξει με επιτυχία Μαθηματικά (Άλγεβρα και Θεωρητική τότε Γεωμετρία) και σε όλη τη διάρκεια τής προηγούμενης Γ' τάξης τού Γυμνασίου.

Σημειωτέον ότι ο καθηγητής Κίτσος υπήρξε ένας άξιος μαθηματικός που κατείχε καλά την επιστήμη του, αλλ’ επιπλέον διέθετε και το σπουδαίο χάρισμα να μεταδίδει με επαγωγικό τρόπο όσα γνώριζε!

Έτσι, όχι μόνον οι “Πρακτικάριοι” τής Δ ' τάξης (υπό την εμπνευσμένη και στιβαρή καθοδήγηση τού αείμνηστου Μαθηματικού Λεωνίδα Μπουγά ), αλλά κι εμείς τής Κλασικής κατεύθυνσης (με τον Νικόλαο Κίτσο αντίστοιχα ) είμασταν εξίσου ικανοποιημένοι με την επάρκεια και τη μεταδοτική διδασκαλία αμφοτέρων” .

Μιλάμε τώρα για την άνοιξη τού 1973, είχαν προηγηθεί τα γραπτά διαγωνίσματα τού Φλεβάρη εκείνης τής σχολικής χρονιάς (1972–73) και, για να σάς ανακαλέσω στη μνήμη συγκεκριμένες λεπτομέρειες, η μαθηματική ύλη στην Άλγεβρα, με την οποία παλεύαμε άπαντες οι μαθητές και οι μαθήτριες τής Δ΄ Τάξης (τόσο τού Πρακτικού όσο κι εμείς τής κλασικής κατεύθυνσης), αφορούσε πάνω κάτω αυτά: Ρητές και άρρητες αλγεβρικές παραστάσεις, ακέραιες αλλά και κλασματικές, μονώνυμα και πολυώνυμα, πράξεις επί των αλγεβρικών παραστάσεων, ταυτότητες, ανάλυση παραστάσεων σε γινόμενο παραγόντων, δυνάμεις με εκθέτες κλασματικούς και αρνητικούς, ρίζες και ιδιότητες ριζών, εξισώσεις και προβλήματα πρώτου βαθμού, άρρητες εξισώσεις, ανισότητες, συστήματα εξισώσεων πρώτου βαθμού με δύο ή περισσότερους αγνώστους, αλλά και στοιχεία συναρτήσεων!!!… Οφείλω εδώ να επισημάνω ότι στην τάξη είχαν αναδειχθεί τότε αρκετοί δυνατοί μαθητές, μεταξύ των οποίων θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Κυριάκο Παναγάκη, τον μετέπειτα Φαρμακοποιό στην Καρδαμύλη και αργότερα στην Καλαμάτα (που είχε εναλλακτικά με μένα και το απουσιολόγιο κάποιους μήνες!), αλλά και τον Πέτρο Παλιατσέα, τον μετέπειτα Πλοίαρχο τού Εμπορικού Ναυτικού, πέρα βέβαια από τον αείμνηστο πλέον Αντώνη Χρυσομάλλη, που ήταν πολύ καλός σε όλα τα μαθήματα και κοντραριζόμασταν οι δυο μας, πάντοτε όμως ευγενώς αμιλλώμενοι! Ο Πέτρος Παλιατσέας, ένα γελαστό καλοσυνάτο παιδί, γόνος τού περήφανου Εξωχωρίου τής Μεσσηνιακής Μάνης, έφηβος μεν, πλην όμως με ήδη χαλυβδωμένη την ψυχή και το σώμα, αλλ’ αθώος πλακατζής εκ συστήματος από την άλλη, με φοβερές πηγαίες εμπνεύσεις και εντυπωσιακός «λεξιλάγνος», υπήρξε ο πρωταγωνιστής τής πραγματικής ιστορίας που θα σάς διηγηθώ. (Όταν λέω «λεξιλάγνος», εννοώ πως όποιες λέξεις, αρχαίες, καθαρευουσιάνικες, νεολογισμοί ή άλλες τον εντυπωσίαζαν ηχητικά ή ως τεχνικοί επιστημονικοί όροι, τις επαναλάμβανε με ηχηρά εντυπωσιακή εκφώνηση – σαν να ήθελε να χαρεί τη λέξη σ’ όλο της το φωνηεντικό μεγαλείο! – και μετά, «παραχορτασμένος» από την πολλαπλή εκφώνηση, ξέσπαγε σε πηγαία γέλια, που έκαναν κι εμάς τους υπόλοιπους να ξεραινόμαστε στα χαχανητά!!! (Ο Πέτρος ήταν, πανθομολογούμενα, μοναδικά φοβερός σ’ αυτά, όπως βέβαια και στην ικανότητα αστραπιαίας μετάδοσης τού γέλιου του!!!)) Σε κάποιο διάλειμμα λοιπόν, κι ενώ περιμέναμε τον Κίτσο για Άλγεβρα, πιάνει την κιμωλία ο Πέτρος κι αρχίζει να γράφει στον πράσινο πίνακα μιαν άσκηση, αποκλειστικά δικής του εμπνεύσεως, τόσο πολύπλοκη, δύσκολη και εντυπωσιακή, που εκ πρώτης όψεως όποιος την έβλεπε, τρελαινότανε, πιστεύοντας πως πρόκειται για «υψηλά» μαθηματικά που ξεχύθηκαν σε αφθονία από κάποιον μεγάλο μαθηματικό νου!!! («Τύφλα να είχαν» οι μεγάλοι τότε και ξακουστοί μαθηματικοί τής εποχής, με τα συγγράμματα των οποίων ως μαθητές παλεύαμε, ο Πέτρος Τόγκας, ο Αριστείδης Πάλλας, ο πολύς Σπύρος Κανέλλος με τη διαβόητη ογκώδη «Ευκλείδειον Γεωμετρίαν» του, ο Νικόλαος Νικολάου ή ακόμη ακόμη κι ο πανεπιστημιακός Καθηγητής Νείλος Σακελλαρίου!... «Δεν έπιαναν χαρτωσιά» μπροστά του!!!) Μιλάμε να έχει γεμίσει από αλγεβρικό οίστρο τον πίνακα τελείως!!!... Έβλεπε κανείς δυνάμεις με αρνητικούς ή κλασματικούς εκθέτες, ρίζες γινομένου πολλών παραγόντων, πολυωνυμικές άρρητες παραστάσεις σε κλασματική μορφή... κλπ. κλπ. κλπ. Τα «πάντα όλα» λέμε, τής ύλης μας, ανάμικτα, και σε μια οιονεί ατέρμονη σειρά!!!... Κι όλα τούτα στον αριθμητή ενός τεράστιου κλάσματος, τού οποίου ωστόσο ο παρονομαστής είχε γεμίσει με παρόμοια πληθωρικά αλγεβρικά, περισσότερα και πιο πολύπλοκα!!! Το μάτι σου έπεφτε πάνω σε παραστάσεις που τις «ανέβαζε» στην εικοστή εβδόμη δύναμη και άλλα τέτοια πρωτόγνωρα κι «αλλόκοτα»!!! Οι παρενθέσεις εντωμεταξύ και οι αγκύλες ([ ]) σε όλ’ αυτά, κλεισμένες μέσα σε άλλες αγκύλες, «να πηγαίνουν σύννεφο»!!!… Στο τέλος, ο φοβερός Πέτρος μπάζει όλη την πρωτόφαντη «κατασκευή» του μέσα σ’ ένα ζευγάρι τεράστιων ενωτικών γραμμών ({ }) που συμπεριλάμβανε – άκουσον άκουσον! – ολόκληρο τον αριθμητή και τον παρονομαστή συλλήβδην, υψωμένους μάλιστα στη μείον τριακοστή ογδόη!!!... Για κατακλείδα, «πλακώνει» κι ένα «ίσον» (=) στο θηριώδες κλάσμα που είχε επινοήσει και το οποίο κάλυπτε χωρίς υπερβολή όλον τον πρασινοπίνακα, και από τη στιγμή που στη συνέχεια άρχισε ο μπαγάσας να μπήγει εκείνα τα γνωστά σε όλους μας κροταλικά του γέλια περιχαρής μέχρι μυελού των οστών με το ανείπωτο κατόρθωμά του, «συνέβη κυριολεκτικά το σώσε»!!!… Αυτό δα ήτανε και «το καψούλι τής έκρηξης» που σε δευτερόλεπτα επήλθε!!!… Ε, ρε, το τι έγινε μετά από μας τους υπόλοιπους στην τάξη που τόση ώρα είχαμε την υπομονή να τον χαζεύουμε, «ενεοί και κεχηνότες», κρατώντας την αναπνοή μας στα όσα έκανε, δεν έχει περιγραφή!!!... Γέλια ακράτητα, φωνές όλων των χροιών, ποδοκροτήματα, ένα κυριολεκτικό πανδαιμόνιο, κι όλα τούτα ανάμικτα με πανηγυρικές ιαχές και ασταμάτητα παλαμάκια!!!... Κάποιος μάλιστα είχε την ιδέα ν’ ανέβει στα θρανία και να κουνάει πέρα δώθε τους κρεμασμένους από την οροφή γυμνούς λαμπτήρες τού φωτισμού, εκείνους που τα χρόνια εκείνα έλαμπαν πάνω από τα τετράδια και τα βιβλία μας στις σκοτεινές χειμωνιάτικες μέρες, με την τρίχα τής πυρακτώσεως... («Οι λαμπτήρες πυρακτώσεως» οι λεγόμενοι…) Μόλις επιτέλους εκτονώθηκε σε κάνα δυο λεπτά περίπου η υπερεκχειλίζουσα ενέργειά μας και ηρέμησε ο χαβαλές, είχε ήδη κιόλας τελειώσει το διάλειμμα και νάσου μπαίνει ο Κίτσος για μάθημα στην αίθουσα...
Εκείνος ο «έρμος», αντικρίζοντας ξαφνικά στα δεξιά του, όπως κατέβηκε τα τρία τέσσερα σκαλάκια τού ημιυπογείου, τον πίνακα ολόκληρο γεμάτο και με τέτοια μαθηματικά «ολκής», τους δε γλόμπους ακόμη να παίζουν πάνω από το κεφάλι του τρελά, σάστισε στην αρχή νομίζοντας ίσως πως ήταν κάποια δύσκολη άσκηση που είχαμε λύσει και γι’ αυτό πανηγυρίσαμε ή, τέλος πάντων, κάτι που περίμενε τη λύση του εν εορτή… Όταν μετά από κάποια δευτερόλεπτα συνειδητοποίησε ότι όλος ο πίνακας είχε γραφτεί «χάριν παιδειάς», κοινώς «για την πλάκα μας», στο πρόσωπό του άνθισε ένα κρυφοϋποβόσκον γελάκι και, προσποιούμενος τον δήθεν ενοχλημένο με τα καμώματά μας, έκανε:

«Ρε σεις, σάς βρίσκει και στο μάθημα τέτοια όρεξη για την Άλγεβρα ή μόνο στα διαλείμματα;;; Θέλετε τώρα να σάς βάλω να τη λύσετε;;; Ε;;;»… «Ελάτε δύο τρεις να σβήσετε τον πίνακα, γιατί απ’ ό,τι φαίνεται, ένας δεν φθάνει με τίποτα!... Ένας ψηλός κι άλλος ένας για τα χαμηλά...» Έτσι κάπως έληξε, αγαπητοί φίλοι, αυτή η πραγματική ιστορία και – δυστυχώς – εκείνη η τρομερή άσκηση που ξεπήδησε από το δαιμόνιο μαθηματικό μυαλό τού Πέτρου Παλιατσέα δεν ευτύχησε ποτέ να βρει τη λύση της… Δεν θα ήταν υπερβολή να σάς πω ότι μερικές φορές αναρωτιόμαστε ακόμη, αν ήτανε άραγε εύκολο τελικά να επιλυθεί ένας τέτοιος πολύπλοκος αλγεβρικός γρίφος!!!...

[Το παραπάνω κείμενο αποφασίσαμε ομοθυμαδόν, άπαντες οι φίλοι και συμμαθητές τού Κλασικού να το καταθέσουμε ως «μια μορφή ελάχιστου μνημόσυνου» και «εις μνήμην αιώνιον» τού αξεπέραστου πρωταγωνιστή τής άνω ιστορίας, επίσης άδικα και πρόωρα απολεσθέντος, αγαπητού και αξέχαστου φίλου και συμμαθητή μας Πέτρου Χρίστου Παλιατσέα, Πλοιάρχου τού Εμπορικού Ναυτικού, αγωνιστή τής ζωής και ήρωα των κυμάτων των μεγάλων ωκεανών τής Γης, με τα μήκη των οποίων πάλευε εξακολουθητικά, έχοντάς τους διανύσει αμέτρητες φορές στη σύντομη ζωή του!]

Γιάννης Τσιμόγιαννης