Σήμερα Σάββατο στις 7 μ.μ. ο Δήμος Καλαμάτας θα «ανοίξει τα χαρτιά του» στο Πνευματικό Κέντρο, παρουσιάζοντας το όραμα «Καλαμάτα 2030» — τον στρατηγικό σχεδιασμό για μια πόλη πιο ανθεκτική, πιο πράσινη, πιο ανθρώπινη, μέσα από τη δουλειά της ομάδας “Mission”. Στο επίκεντρο του εγχειρήματος αυτού βρίσκεται ο αντιδήμαρχος Στρατηγικού Σχεδιασμού και Κλιματικής Ουδετερότητας Βασίλης Παπαευσταθίου, ο άνθρωπος που έθεσε σε κίνηση το όραμα μιας πόλης που τείνει στα ευρωπαϊκά πρότυπα, χωρίς να χάνει τον μεσογειακό της χαρακτήρα. Μιλώντας στην “Ε”, ο ίδιος ανέφερε πως το 2030 δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας εποχής για την Καλαμάτα, εκτιμώντας πως η Μεσσηνιακή πρωτεύουσα μπορεί να γίνει κόμβος βιώσιμης καινοτομίας στην Μεσόγειο. «Είναι θέμα επιβίωσης να φτιάξουμε ένα οικοσύστημα βιώσιμο και ανθεκτικό, ένα καλύτερο αστικό περιβάλλον για να ανθίσουν και να δημιουργήσουν τα παιδιά μας και οι μελλοντικές γενιές» σχολίασε χαρακτηριστικά…

Συνέντευξη στον Τάσο Ανδρικόπουλο

-Τι σημαίνει πρακτικά για την Καλαμάτα η συμμετοχή της στις 100 Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις της Ευρώπης;

Η συμμετοχή της Καλαμάτας μας δίνει την ευκαιρία να ξανασχεδιάσουμε το μέλλον της πόλης μας. Μας εντάσσει σε ένα δίκτυο πρωτοπορίας 100 ευρωπαϊκών πόλεων με εξειδικευμένη υποστήριξη και στοχευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπου οι πόλεις λειτουργούν ως εργαστήρια βιώσιμων λύσεων. Για εμάς, σημαίνει μεταμόρφωση του τρόπου που παράγουμε, καταναλώνουμε και μετακινούμαστε, σημαίνει εκπαίδευση σε μια νέα, καλύτερη, γενιά. Δεν είναι μόνο περιβαλλοντικός στόχος — είναι ένα νέο στρατηγικό σχέδιο, όπως συχνά δηλώνει ο δήμαρχος Θανάσης Βασιλόπουλος, ένα κοινωνικό συμβόλαιο με τους πολίτες, για μια πορεία προς μια πόλη φιλική, έξυπνη και δίκαιη, όπου η πρόοδος υπηρετεί την ποιότητα ζωής.

-Με ποιον τρόπο συνδέεται η κλιματική ουδετερότητα με την καθημερινότητα των πολιτών;

Η κλιματική ουδετερότητα σημαίνει ότι μια πόλη ισορροπεί τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγει με εκείνες που απορροφά, και πρακτικά αφορά τον αέρα που αναπνέουμε, τα σπίτια που κατοικούμε και τους δρόμους που περπατάμε. Για εμάς δεν είναι ένας στόχος πολυτελής, αλλά αναγκαίος: βιώνουμε κάθε χρόνο ακόμη πιο θερμά καλοκαίρια, μεγαλύτερες ξηρασίες, πιο έντονα φαινόμενα φθινοπωρινής βροχόπτωσης, μεγαλύτερη διάβρωση των ακτών, περισσότερες πιέσεις αστικοποίησης και παράλληλα ζούμε πάντα με τον κίνδυνο του σεισμού. Είναι θέμα επιβίωσης να φτιάξουμε ένα οικοσύστημα βιώσιμο και ανθεκτικό, ένα καλύτερο αστικό περιβάλλον για να ανθίσουν και να δημιουργήσουν τα παιδιά μας και οι μελλοντικές γενιές. Δεν είναι κάτι μακρινό — είναι η καθημερινότητα σε μια πόλη που σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Λιγότερη ρύπανση, καθαρή ενέργεια, μικρότερο ενεργειακό κόστος, πιο ήσυχες γειτονιές και πράσινοι δημόσιοι χώροι. Θέλουμε ο πολίτης να νιώσει την αλλαγή στη ζωή του, όχι να την ακούει μόνο στα λόγια. Η Καλαμάτα του μέλλοντος θα είναι μια πόλη που προσφέρει ευημερία χωρίς περιβαλλοντικό τίμημα.

-Σε ποιους τομείς δίνεται η μεγαλύτερη έμφαση;

Εστιάζουμε στους τομείς που αγγίζουν άμεσα τη ζωή όλων: ενέργεια, μεταφορές και κτίρια. Επενδύουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακές κοινότητες, ώστε οι πολίτες να γίνουν συν-παραγωγοί καθαρής ενέργειας. Αναβαθμίζουμε κτίρια για μεγαλύτερη άνεση και χαμηλότερο κόστος. Δημιουργούμε ένα δίκτυο μετακινήσεων που στηρίζει το περπάτημα, το ποδήλατο και την ηλεκτροκίνηση. Αυτοί οι τομείς ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό εκπομπών και ταυτόχρονα μπορούν να φέρουν άμεσα οφέλη στην καθημερινότητα των πολιτών. Ο στόχος δεν είναι μόνο ένας επιστημονικός όρος· είναι να αποκτήσει η πόλη μας ένα νέο ρυθμό ζωής, πιο ήπιο και πιο ανθρώπινο.

-Πώς ενημερώνονται και συμμετέχουν οι πολίτες στο εγχείρημα; Παρατηρείτε επιφυλάξεις;

Η μετάβαση χρειάζεται διάλογο, όχι επιβολή. Μέσα από πρωτοβουλίες όπως το βραβευμένο Kalamata.lab, το Φαντάσου το Πάρκο, τις επίσης βραβευμένες στις Βρυξέλλες Τοπικές Πράσινες Συμφωνίες μας και τις συνεχείς διαβουλεύσεις για την Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης του Δήμου Καλαμάτας και την ΟΧΕ Ταϋγέτου καλούμε τους πολίτες να συμμετέχουν, να προτείνουν και να συνδιαμορφώσουν. Δημιουργούμε έτσι μια νέα κουλτούρα συνεργασίας ανάμεσα στη δημοτική αρχή, την κοινωνία και τους φορείς. Παράλληλα, επενδύουμε στους νέους, στο Συμβούλιο Νεολαίας που δομήθηκε στις αρχές της κοινωνιοκρατίας και του κυκλικού διαλόγου. Εκπαιδεύουμε έτσι στην διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας ενεργού πολίτη που ασχολείται και διεκδικεί για την πόλη του. Υπάρχει πάντα κάποια επιφυλακτικότητα στην αλλαγή, όμως η συμμετοχή γεννά εμπιστοσύνη. Όταν οι πολίτες βλέπουν έργα που βελτιώνουν άμεσα την καθημερινότητά τους, τότε η μετάβαση γίνεται κοινό όραμα και όχι τεχνοκρατικό σχέδιο.

-Πώς χρηματοδοτούνται τα έργα; Υπάρχουν δυσκολίες στη διαχείριση;

Τα έργα της κλιματικής μετάβασης απαιτούν ισχυρές συμμαχίες και μοχλεύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων. Ειδικότερα, στις Ελληνικές πόλεις η διάσπαρτη ιδιωτική μικροιδιοκτησία στα κτήρια και τις μεταφορές δυσχεραίνει τις μεγάλες επενδύσεις, ενώ δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί στην πόλη μας ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα, παρότι πιέζουμε συστηματικά. Από την μεριά μας συνεργαζόμαστε με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, στελεχώνουμε τον Αναπτυξιακό Οργανισμό μας και αξιοποιούμε εργαλεία του Life και του Horizon Europe για να χρηματοδοτήσουμε έργα ενέργειας, κινητικότητας και υποδομών, ενώ παράλληλα εκτελούμε έργα εκατομμυρίων ευρώ στις αστικές αναπλάσεις και στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ηδη 30 από τα 77 έργα του Κλιματικού Συμβολαίου έχουν ολοκληρωθεί ή ολοκληρώνονται άμεσα. Δεν είναι εύκολο: χρειάζεται τεχνική ωριμότητα, διοικητική επάρκεια και συνέπεια. Όμως η επένδυσή μας επιστρέφει πολλαπλάσιο κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος. Η Καλαμάτα έχει αποκτήσει τεχνογνωσία και διοικητική ικανότητα και μαθαίνει να λειτουργεί με ευρωπαϊκά πρότυπα για να επενδύσει στρατηγικά στο μέλλον της.

-Σε πόσα ευρωπαϊκά προγράμματα έχει κάνει αίτηση ο Δήμος και πόσα έχουν εγκριθεί;

Ο Δήμος έχει υποβάλει πολλαπλές προτάσεις που συνδέονται με την αποστολή κλιματικής ουδετερότητας — από την εξοικονόμηση ενέργειας και την κοινωνική αλληλεγγύη, έως τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την βιώσιμη κινητικότητα. Ήδη τρία έργα έχουν εγκριθεί, ενώ άλλες προτάσεις βρίσκονται σε αξιολόγηση. Δεν είναι μόνο αριθμοί· κάθε έργο είναι ένα βήμα πιο κοντά σε μια Καλαμάτα πιο έξυπνη, ανθεκτική και βιώσιμη. Ο στόχος είναι σαφής: να μετατρέψουμε τα αμιγώς ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα σε χειροπιαστές αλλαγές για τους δημότες.

-Τι θα έχει κερδίσει η Καλαμάτα μέχρι το 2030;

Το 2030 δεν είναι το τέλος αλλά το πρώτο μεγάλο βήμα. Η Καλαμάτα θα έχει μειώσει τις εκπομπές της, θα διαθέτει καθαρή ενέργεια από τοπικές πηγές, καλύτερες μεταφορές και ενεργειακά αποδοτικά κτίρια. Θα έχει αναπτύξει δίκτυα συνεργασιών και ένα νέο μοντέλο αστικής διακυβέρνησης. Πιο σημαντικό όμως είναι ότι θα έχει κερδίσει μια νέα ταυτότητα μιας πόλης με ποιότητα ζωής, που εξελίσσεται με σεβασμό στην ιστορία της, που καινοτομεί χωρίς να χάνει τη ζεστασιά και τον χαρακτήρα της, που πρωτοπορεί δίχως να προδίδει την παράδοσή της. Το 2030 δεν είναι το τέλος· είναι η αρχή μιας νέας εποχής για την Καλαμάτα.

-Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις;

Οι βασικές προκλήσεις είναι τριπλές: θεσμικές, χρηματοδοτικές και κοινωνικές. Η μετάβαση απαιτεί αλλαγές στη νοοτροπία, στον τρόπο λειτουργίας της διοίκησης και στη συνεργασία φορέων. Η γραφειοκρατία των δημοσίων έργων, οι χρονοβόρες εγκρίσεις και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού συχνά καθυστερούν έργα. Παρά τις δυσκολίες, η δέσμευση της Καλαμάτας να παραμείνει στην πορεία της κλιματικής ουδετερότητας είναι σταθερή και συλλογική. Οι αλλαγές είναι σύνθετες και απαιτούν συνέπεια, συντονισμό και εμπιστοσύνη. Η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα δεν είναι μόνο τεχνικό εγχείρημα — είναι πολιτισμική αλλαγή στην καθημερινή συμπεριφορά μας. Το σημαντικό είναι να μην χάσουμε την πίστη μας ότι μια πιο καθαρή, δίκαιη και ανθρώπινη πόλη είναι εφικτή.

-Πώς επηρεάζει την τοπική οικονομία μια κλιματικά ουδέτερη πόλη;

Η πράσινη μετάβαση είναι και οικονομική ευκαιρία. Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, ενισχύει την τοπική παραγωγή και προσελκύει επενδύσεις σε ενέργεια, τεχνολογία και τουρισμό. Επενδύουμε στην κυκλική οικονομία, στην καινοτομία των επιχειρήσεων και στην εκπαίδευση του καταναλωτή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι να στηρίζουμε τις τοπικές επιχειρήσεις. Η Καλαμάτα μπορεί να γίνει κόμβος βιώσιμης καινοτομίας στη Μεσόγειο. Μια πόλη που παράγει καθαρή ενέργεια, φιλοξενεί «πράσινες» επιχειρήσεις και προβάλλεται ως πρότυπο ποιότητας ζωής. Η κλιματική ουδετερότητα δεν είναι κόστος· είναι η πιο αποδοτική επένδυση στο μέλλον μας.

-Τι σημαίνει το ότι η Καλαμάτα είναι η μόνη πόλη της Πελοποννήσου στο δίκτυο;

Αυτό δίνει στην Καλαμάτα έναν ηγετικό ρόλο. Μπορούμε να γίνουμε σημείο αναφοράς για την Μεσόγειο — μια πόλη που μπορεί να πρωτοπορεί. Η Καλαμάτα έχει το μέγεθος, την ενέργεια και την εξωστρέφεια για να γίνει πυρήνας καινοτομίας και πράσινης ανάπτυξης. Το ότι είμαστε οι μόνοι στην Πελοπόννησο μας γεμίζει ευθύνη αλλά και περηφάνια· είμαστε αποφασισμένοι να ανταποκριθούμε στο ύψος της πρόκλησης, αλλά και να αποτελέσουμε φάρο εξέλιξης και των υπολοίπων πόλεων της Περιφέρειας.

-Τι σας εμπνέει περισσότερο σε αυτό το εγχείρημα;

Μας εμπνέει η ιδέα ότι μια πόλη μπορεί να αλλάξει χωρίς να χάσει την ψυχή της. Ότι μπορούμε να συνδυάσουμε το φως, τη θάλασσα, την ιστορία και τους ανθρώπους της Καλαμάτας με τη σύγχρονη τεχνολογία και τη βιωσιμότητα. Κάθε μέρα που προχωράμε με αγώνα, με διαφάνεια, με ειλικρινή αναγνώριση των λαθών μας, μιλώντας την γλώσσα της αλήθειας, βλέπουμε να συμμετέχουν πολίτες, μαθητές, φοιτητές, επιστήμονες και επαγγελματίες — και αυτό δίνει δύναμη.  Από μια απλή τοιχογραφία στην κεντρική πλατεία της πόλης και μια ιδέα που έφερε στο γραφείο μας ένας φοιτητής μέχρι την πολλαπλή διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων, ο αγώνας μας είναι συνεχής και επίμονος: Το όραμά μας είναι μια πόλη που θα εμπνέει περηφάνια σε όσους ζουν και ελπίδα σε όσους την επισκέπτονται.

-Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους δημότες της Καλαμάτας;

Το μέλλον της Καλαμάτας γράφεται σήμερα. Θέλουμε κάθε δημότης να νιώσει συμμέτοχος σε αυτή τη μεγάλη αποστολή: να κάνουμε την Καλαμάτα μια πόλη κλιματικά ουδέτερη, ζωντανή και γεμάτη ποιότητα ζωής. Δεν είναι ένα μακρινό όνειρο· είναι μια πραγματική ευκαιρία να αφήσουμε στα παιδιά μας έναν τόπο πιο καθαρό, πιο όμορφο, πιο δημιουργικό. Με πίστη, συνεργασία και ανοιχτό πνεύμα, μπορούμε να δείξουμε πως η Καλαμάτα δεν ακολουθεί το μέλλον, αλλά το δημιουργεί...