Διάβασα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πρόσφατο άρθρο (Δευτέρα 21/7/25) του κ. Θ. Λαγού στην εφημερίδα σας με τίτλο: «Μεταπτυχιακό στη στασιμότητα». Όπως έχω πει και γράψει ουκ ολίγες φορές, ο κ. Λαγός αποτελεί κεφάλαιο για τον τοπικό τύπο της Μεσσηνίας, με ουσιαστικό λόγο και καίριες παρεμβάσεις σε υπαρκτά προβλήματα της Καλαμάτας και της Μεσσηνίας.

Προφανώς και δεν θα διαφωνήσω με την άποψή του σχετικά με την τελευταία πρόταση του αντιδημάρχου της πόλης κ. Παπαευσταθίου περί μετεγκατάστασης της Πολυτεχνικής Σχολής από την Πάτρα στην Καλαμάτα· εξαιρουμένων ορισμένων επαγγελματικών ομάδων (κάτοχοι μικρών διαμερισμάτων, καταστηματάρχες εστίασης κ.ά.), ουδέποτε μία πανεπιστημιακή σχολή έφερε αυτοτελώς την πρόοδο σε μια πόλη. Αν ίσχυε αυτό, οι Καλαματιανοί θα ήταν εδώ και χρόνια ειδήμονες στην αγροτική παραγωγή (βλ. Σχολή Γεωπονίας και Τροφίμων), θα μιλούσαν χωρίς προβλήματα τη γλώσσα τους (βλ. Τμήμα Λογοθεραπείας), θα ήξεραν να τρέφονται σωστά και δεν θα προέβαλλαν ως τοπικό γαστρονομικό σήμα κατατεθέν τη γουρ(ου)νοπούλα (βλ. Τμήμα Επιστήμης Διατροφής και Διαιτολογίας) και, στα καθ’ ημάς (βλ. Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών), δεν θα ήταν ανιστόρητοι και ανορθόγραφοι. 

 Ωστόσο βρίσκω την παρέμβαση καθαυτή πολύ ενδιαφέρουσα και έχω την πεποίθηση ότι μπορεί να αποτελέσει μια βάση συζήτησης, όχι απαραίτητα για την ίδρυση μίας ακόμη πανεπιστημιακής σχολής στην Καλαμάτα, αλλά για μια ευρύτερη συζήτηση των φορέων της πόλης και του νομού για το πώς θα ήθελαν να βλέπουν την Καλαμάτα και τη Μεσσηνία τα παιδιά μας μετά από 50 ή 100 χρόνια. Υπ’ αυτή την έννοια, η παρέμβαση του κ. Παπαευσταθίου είναι σημαντικότατη και φρονώ πως έρχεται σε μια καίρια στιγμή για να μας θυμίσει τη γνωστή παροιμία περί «στραβού γιαλού…». Δεν γνωρίζω αν το όραμα των τοπικών φορέων περιλαμβάνει τη μετατροπή της Καλαμάτας σε ένα απέραντο «Airbnb» το οποία θα επισκέπτονται ορδές τουριστών χωρίς όριο (βλ. Βαρκελώνη), αφήνοντας στους γηγενείς δευτερεύοντα ή τριτεύοντα ρόλο (μικροϊδιοκτήτες 1-2 διαμερισμάτων προς ενοικίαση, σερβιτόροι, διασκεδαστές τουριστών μέσω ατραξιόν τύπου «καρναβάλι Καλαμάτας» κ.λπ.). Επειδή αδυνατώ να το πιστέψω, θεωρώ πως θα πρέπει να ανοίξει κάποια στιγμή ο διάλογος για το ποια Καλαμάτα και ποια Μεσσηνία θέλουμε. Μια καλή ευκαιρία γι’ αυτό ήταν ο εορτασμός των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821 η οποία όμως πέρασε χωρίς να αφήσει ιδιαίτερο αποτύπωμα για το μέλλον αυτού του τόπου.

 Παρότι ο ρόλος του Τύπου (έντυπου και ηλεκτρονικού) αμφισβητείται έντονα τον τελευταίο καιρό, πιστεύω πως έχει ξεχωριστή σημασία για την προβολή ενός τέτοιου εγχειρήματος. Θα ήταν ενδιαφέρον για παράδειγμα μία εφημερίδα (η «Ελευθερία» εν προκειμένω) να εγκαινιάσει μία στήλη, η οποία θα απευθυνθεί σε ορισμένες προσωπικότητες της Καλαμάτας και της Μεσσηνίας και θα τους ζητήσει να απαντήσουν σε ένα απλό ερώτημα: «Ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον του τόπου μας;». Σε αυτό το ερώτημα θα ήταν ενδιαφέρον να απαντήσουν εκτός από τους συνήθεις υπόπτους (πολιτικοί), και άλλοι παράγοντες (οικονομικοί, πνευματικοί, κοινωνικοί) και ασφαλώς κάθε πολίτης με όραμα για την Καλαμάτα.

 Όπως ανέφερα και αρχικά, το άρθρο του κ. Λαγού με καλύπτει γενικά, όμως δεν μπορώ παρά να διαφωνήσω με την κατακλείδα του, η οποία αδικεί κατά τη γνώμη  μου τους διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιό μας· μιλά για «αφωνία» εκ μέρους ημών για τα τοπικά προβλήματα και για «ασύνδετη σχέση μεταξύ περιφερειακών ιδρυμάτων και τοπικής κοινωνίας», καταλήγοντας στο εξής ειρωνικό σχόλιο: «οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου δεν εκφράζουν άποψη ούτε για τον… δάκο». Η διαφωνία μου δεν έχει κίνητρο συντεχνιακό, αλλά ουσιαστικό όπως θα καταδειχθεί πιο κάτω.

 Είναι γεγονός πως ο μεγαλύτερος αριθμός των διδασκόντων στο Πανεπιστήμιό μας δεν κατάγεται –όπως είναι φυσικό– από τη Μεσσηνία ούτε διαμένει μόνιμα εδώ. Επομένως είναι προφανές ότι δεν γνωρίζει και τα προβλήματα που απασχολούν αυτόν τον τόπο. Ωστόσο, όπως αντιλαμβάνεται κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος, για να προσφέρουν τη βοήθειά τους (η οποία αναμφίβολα είναι πολύτιμη στον τομέα του καθενός), θα πρέπει και η τοπική κοινωνία να απευθυνθεί σε αυτούς και να ζητήσει τη βοήθειά τους. Το ταγκό όπως λένε, θέλει δύο χορευτές. Δυστυχώς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν έχω δει να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι τοπικοί φορείς συνήθως απευθύνονται στους διδάσκοντες του Πανεπιστημίου μόνο όταν πρόκειται για ζητήματα ήσσονος σημασίας και καθαρά διεκπεραιωτικού χαρακτήρα, χωρίς να υπάρξει περαιτέρω συνεργασία σε πολλά θέματα στα οποία θα μπορούσαν να συνεισφέρουν με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους. Αντίθετα, κάθε φορά που το Πανεπιστήμιο συνεργάστηκε με κάποιον τοπικό φορέα, τα αποτελέσματα υπήρξαν γόνιμα και δημιουργικά. Θα αναφέρω δυο-τρία μόνο παραδείγματα αγαστής συνεργασίας μεταξύ της τοπικής κοινωνίας και του Πανεπιστημίου (από τη Σχολή την οποία υπηρετώ), για να γίνω πιο σαφής· καθηγητές από τη Σχολή μας συνεισέφεραν τα μέγιστα κατά τους εορτασμούς των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821 (μεταξύ των οποίων και ο αείμνηστος Νίκος Ζαχαριάς), ενώ το Τμήμα μας συνδιοργάνωσε με τον Δήμο Καλαμάτας ένα ιδιαίτερα πετυχημένο συνέδριο για το 1922 με ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η επιστημονική κοινότητα (παρεμπιπτόντως, τις προσεχείς ημέρες ελπίζω να συναντηθώ με τον κ. Δήμαρχο έτσι ώστε να εκδώσουμε τα πρακτικά αυτού του συνεδρίου που είχαμε προγραμματίσει). Επιπλέον, καθηγητές από τη Σχολή μας (ο κ. Β. Κωνσταντινοπουλος και η κα. Ελ. Βολονάκη) σε συνεργασία με τον τοπικό Σύνδεσμό Φιλολόγων είχαν πραγματοποιήσει σειρά σεμιναρίων για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (είμαι βέβαιος επίσης πως με τις δράσεις των γεωπονικών, αλλά και των υπόλοιπων Τμημάτων μας, έχουν ωφεληθεί τα μέγιστα πολλοί επαγγελματίες του νομού που ενδιαφέρθηκαν να βελτιώσουν την κατάρτισή τους). 

 Όσον αφορά τα κατ’ εμέ, έχω πραγματοποιήσει σε διάφορα σχολεία της Μεσσηνίας επιμορφωτικές συναντήσεις με φιλολόγους για το μάθημα της ιστορίας, ενώ έχω καταθέσει εδώ και χρόνια αρκετές προτάσεις όσον αφορά την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας στον τοπικό Τύπο και στον κ. Δήμαρχο Καλαμάτας με σκοπό την ανάδειξη του κατά κεφαλήν πνευματικού κεφαλαίου της πόλης μας (μία από αυτές, προώθησα στον δημοσιογράφο της εφημερίδας σας κ. Λαγό προς ενημέρωσή του). Προφανώς τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Καλαμάτα, δεν του επέτρεψαν στον κ. Δήμαρχο να προχωρήσει στην υλοποίησή τους (ωστόσο, ποτέ δεν είναι αργά για δράση!).

 Συνοψίζοντας, θεωρώ ότι η συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίου και τοπικής κοινωνίας είναι σημαντική, γι’ αυτό και θα πρέπει να αναπτυχθεί πολύ περισσότερο απ’ όσο συμβαίνει τώρα. Είμαι βέβαιος ότι το Πανεπιστήμιό μας και ο κάθε διδάσκων σε αυτό, είναι έτοιμος να συμβάλει ουσιαστικά στην τοπική κοινωνία, αρκεί φυσικά αυτό να του ζητηθεί.

* Ο Μάριος Αθανασόπουλος είναι μέλος ΕΔΙΠ στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και διδάσκει Βυζαντινή και Νεότερη Ιστορία