Συχνά η ανθρώπινη κακία συνδέεται με την ωμή βία, την απληστία ή την εγκληματικότητα. Ωστόσο, η πιο επικίνδυνη μορφή της δεν εκδηλώνεται πάντα με θεαματικές πράξεις. Υπάρχει ένας τύπος ανθρώπου που, αν και φαινομενικά «κανονικός», αποδεικνύεται διαβρωτικός για τις κοινωνικές σχέσεις και επιζήμιος για την ψυχική υγεία των άλλων. Πρόκειται για τον άνθρωπο που συγκεντρώνει τρία θεμελιώδη χαρακτηριστικά: άρνηση ευθύνης, χαιρεκακία και συκοφαντία.
Ως παθών, έχοντας συναντήσει στη ζωή και στην εργασία μου τοξικούς, ανεύθυνους, χαιρέκακους, συκοφάντες και ναρκισσιστές, γράφω το κείμενο αυτό όχι για να ξορκίσω προσωπικά βιώματα, αλλά για να προειδοποιήσω τους νεότερους: να μην γίνουν θύματα της βάναυσης συμπεριφοράς τέτοιων συναδέλφων, αφεντικών, συντρόφων ή «φίλων».
Οι τρεις σκιές που μας μικραίνουν, που ευτελίζουν την ανθρώπινη υπόσταση είναι:
Πρώτη σκιά: η αποποίηση της ευθύνης. Ο άνθρωπος που δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για τα λάθη του, αλλά ψάχνει πάντα κάποιον άλλον να κατηγορήσει. Δημιουργεί ένα ψέμα, προστατεύει το Εγώ του, και πληρώνουν οι άλλοι για λογαριασμό του.
Δεύτερη σκιά: η χαιρεκακία. Δεν είναι απλή ζήλια, αλλά μια άρρωστη χαρά για την πτώση του άλλου. Όταν κάποιος δεν βρίσκει τον δικό του δρόμο, νιώθει ανακούφιση να δει τους γύρω του να αποτυγχάνουν. Αντί να προσπαθήσει να δημιουργήσει κάτι όμορφο, βρίσκει παρηγοριά στο να δει τους άλλους να γκρεμίζονται. Μα αυτή η «χαρά» είναι δηλητήριο, γιατί φυτεύει την ψευδαίσθηση πως για να κερδίσω εγώ, πρέπει να χάσεις εσύ.
Τρίτη σκιά: η συκοφαντία. Η ανάγκη να μειώσουμε εκείνον που υπερέχει σε ικανότητες ή ήθος. Δεν αντέχουμε να δούμε κάποιον να πετά ψηλά, κι αντί να προσπαθήσουμε να ανέβουμε, τον τραβάμε προς τα κάτω. Όμως έτσι φυλακίζουμε τον εαυτό μας στη μιζέρια. Είναι φυλακή. Γιατί, στην ουσία, πολεμάμε την εικόνα του άλλου μόνο και μόνο, για να μην αντικρίσουμε τη δική μας αδυναμία και μειονεξία.
Τέτοιοι ανθρωπότυποι φυτρώνουν και ευδοκιμούν κυρίως σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα, όπου ο ναρκισσισμός συναντά τη ματαιοδοξία, όπως: πολιτικά κόμματα, κλειστά επαγγέλματα, ακόμη και θεσμούς εξουσίας όπως ο Στρατός, η Δικαιοσύνη, η Εκκλησία. Εκεί, όπου η Δόξα, το Χρήμα και η Προβολή συγκατοικούν, οι σκιές γίνονται συχνά κανόνας.
Αν είσαι νέος και διαβάζεις αυτές τις γραμμές, κράτα κάτι απλό αλλά βαθύ:
Μην φοβηθείς να αναλάβεις την ευθύνη για τα λάθη σου. Εκεί αρχίζει η ωριμότητα.
Μη χαίρεσαι με την πτώση του άλλου. Η χαρά που βασίζεται στην ήττα του άλλου δεν είναι αληθινή, είναι και προσωπική ήττα.
Μη μειώνεις, μη συκοφαντείς, μη ζηλοφθονείς τον διπλανό σου. Αν θέλεις να φτάσεις ψηλά, ανέβα μόνος, πάλεψε, αλλά μην τραβάς άλλους προς τα κάτω.
Γιατί μόνο έτσι μπορούμε να σταθούμε απέναντι στον εαυτό μας και να πούμε: «Γίνομαι ο άνθρωπος που θέλω» και έτσι Χαίρομαι τη Ζωή, αφού βρίσκω την ευτυχία μέσα από την ανιδιοτελή προσφορά στον συνάνθρωπο, στο Δήμο, στο κόμμα, στην Πατρίδα.
