Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, την Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, πραγματοποιείται σε ένα περιβάλλον αυξημένης έντασης και ρευστότητας. Η Άγκυρα συνεχίζει να αμφισβητεί ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα με NAVTEX που επαναφέρουν τη θεωρία της αποστρατιωτικοποίησης νησιών, ενώ η Αθήνα απαντά με αιφνιδιαστική άσκηση ετοιμότητας των Ενόπλων Δυνάμεων, από τον Έβρο μέχρι το Καστελόριζο. Παράλληλα, στο τραπέζι εισέρχεται και το ζήτημα του SAFE, της νέας ευρωπαϊκής αμυντικής αρχιτεκτονικής, όπου η Τουρκία επιδιώκει συμμετοχή με τη στήριξη Γερμανίας και Ιταλίας. Για την Ελλάδα, η θέση είναι ξεκάθαρη: χωρίς άρση του τουρκικού casus belli, δεν μπορεί να συζητηθεί οποιαδήποτε αναβάθμιση του ρόλου της Άγκυρας σε ευρωπαϊκές αμυντικές δομές. Έτσι, η συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, δεν αναμένεται να φέρει λύσεις στα χρόνια αδιέξοδα, όπως οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, Κυπριακό, αποστρατιωτικοποίηση, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως δίαυλος επικοινωνίας και ως εργαλείο αποτροπής της κρίσης.
Το διακύβευμα είναι σαφές: η αποφυγή κλιμάκωσης και η προστασία της σταθερότητας στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Από ελληνικής πλευράς, προϋπόθεση είναι η άρση του casus belli , η προσήλωση στη Διεθνή νομιμότητα και η εμπέδωση ενός πλαισίου αμοιβαίου σεβασμού. Τι θα συμβεί, όμως, αν αυτή η σταθερή ελληνική θέση «συναντήσει» κατά μέτωπο την εκπεφρασμένη αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας; Εκεί κρίνονται όχι μόνο οι ισορροπίες της διμερούς σχέσης, αλλά και η αξιοπιστία της ευρωπαϊκής και συμμαχικής στρατηγικής στην περιοχή.
Η αντιπαράθεση NAVTEX–αντιNAVTEX είναι πια μέρος ενός διαρκούς διπλωματικού και νομικού ανταγωνισμού στο Αιγαίο. Για την Ελλάδα, στις προτεραιότητες είναι η αυστηρή εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Και η αποτροπή τετελεσμένων που προσπαθεί να επιβάλει de facto η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας.
Ωστόσο, η ανακοίνωση για την έξοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους ΠΙΡΙ ΡΕΪΣ στο Αιγαίο δεν είναι απλή πρόκληση. Είναι μια μελετημένη κίνηση της Άγκυρας, που στοχεύει να ανεβάσει το θερμόμετρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, λίγες μόλις ημέρες πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη–Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Με ελεγχόμενη ένταση, η Άγκυρα επιδιώκει να επιβάλει ατζέντα, να καταγράψει τετελεσμένα και να εμφανίσει τον Ερντογάν ως «ρυθμιστή κρίσεων» στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο.
Η τουρκική διπλωματική και στρατιωτική ρητορική εισέρχεται σε νέα, επικίνδυνη φάση. Για πρώτη φορά, με επίσημη NAVTEX, η Άγκυρα δεν περιορίζεται σε αμφισβήτηση ερευνητικών δραστηριοτήτων ή περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στο Αιγαίο, αλλά προχωρά ευθέως σε απαίτηση αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, τα οποία μάλιστα κατονομάζει, επικαλούμενη διεθνείς συνθήκες. Πρόκειται για μια κίνηση με σοβαρές στρατιωτικές, διπλωματικές και ενεργειακές προεκτάσεις, που κλιμακώνει την ένταση σε ένα τόξο αστάθειας: από το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, μέχρι τη Συρία, την Κύπρο και τις σχέσεις Ελλάδας–Ισραήλ.
Με την νέα τουρκική NAVTEX και με ρητή απαίτηση αποστρατιωτικοποίησης, η Άγκυρα επιχειρεί τη δημιουργία ενός «νομικού» επιχειρήματος που συνδέει την ελληνική άμυνα των νησιών με παραβίαση διεθνών συνθηκών, προσφέροντας στην Άγκυρα πρόσχημα για αμφισβήτηση κυριαρχίας. Παράλληλα, η στρατιωτική ρητορική συνδυάζεται με την τουρκική στρατηγική «Γαλάζια Πατρίδα», που επιδιώκει τη σταδιακή μετατόπιση ισορροπιών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η επίκληση των συνθηκών της Λωζάννης και των Παρισίων από την τουρκική διπλωματία, επιχειρεί να προσδώσει στη στάση της Άγκυρας μια επίφαση νομιμότητας. Στόχος είναι να μεταφερθεί το πεδίο αντιπαράθεσης από τις τουρκικές παρανομίες (casus belli, παραβιάσεις FIR, αυθαίρετες διεκδικήσεις ΑΟΖ) σε ένα «νομικό» πεδίο όπου η Τουρκία εμφανίζεται ως θύμα! Ταυτόχρονα, η Τουρκία, κατηγορεί την Ελλάδα για «φιλοϊσραηλινή» πολιτική, επιχειρώντας να τη δυσφημίσει στον αραβικό κόσμο και να αποδυναμώσει τις περιφερειακές τριμερείς συνεργασίες. Η πρόκληση για την ελληνική διπλωματία είναι να καταδείξει ότι η τουρκική αναθεωρητική στρατηγική συνιστά απειλή για τη διεθνή σταθερότητα και να αναδείξει την Ελλάδα ως πυλώνα ασφάλειας και δικαίου.
Η Τουρκία επιχειρεί να συνδέσει τις αμφισβητήσεις κυριαρχίας με την ενεργειακή γεωπολιτική. Η κατηγορία περί «φιλοϊσραηλινής» στάσης της Ελληνικής Κυβέρνησης, δεν αφορά μόνο τη διπλωματία αλλά και τα μεγάλα ενεργειακά έργα: τον αγωγό EastMed, την ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector και τις συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ–Αιγύπτου. Το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπονται έτσι σε στρατηγικό πεδίο αντιπαράθεσης, όπου οι τουρκικές διεκδικήσεις απειλούν όχι μόνο την ελληνική κυριαρχία αλλά και την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
Επισημαίνουμε ότι, η απόφαση του ΚΥΣΕΑ για τέταρτη φρεγάτα Belharra, εξοπλισμένη με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, δεν είναι μόνο στρατιωτική ενίσχυση, αλλά αποτελεί γεωπολιτικό όπλο — μήνυμα αποτροπής, διαπραγματευτικό πλεονέκτημα και κρίσιμο στοιχείο ισορροπίας δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επίσης, ο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης ενημέρωσε το ΚΥΣΕΑ για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και για τα όσα συμβαίνουν στη λωρίδα της Γάζας.
Η αστάθεια στη ΝΑ Μεσόγειο επηρεάζει άμεσα την Ελλάδα, αλλά επιλέγει να διατηρεί τη στρατηγική συμμαχία που έχει με το Ισραήλ, παρά τις σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που ειδικά στη ΓΑΖΑ είναι έχουν τη μορφή του ολοκαυτώματος. Η έμμεση στήριξη της Ελληνικής Κυβέρνησης στην δολοφονική πολιτική του Νετανιάχου, εκθέτει διεθνώς τη χώρα μας και την υποβαθμίζει ως πολιτιστικό πρότυπο με βαριά πνευματική, δημοκρατική και πολιτισμική κληρονομιά
Η εικόνα σήμερα είναι σύνθετη: στρατιωτική ετοιμότητα, νομική αντιπαράθεση διπλωματική στρατηγική με χακί χρώμα και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, όπου η περιφερειακή αποσταθεροποίηση, είναι κάτι περισσότερο από ένα πιθανό ενδεχόμενο.
Επιπλέον, η προσπάθεια της Τουρκίας για κοινή αεροναυτική άσκηση με την Αίγυπτο λειτουργεί πιεστικά προς το ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο μερικής οριοθέτησης, καθώς μπορεί να επιχειρήσει έμμεση αμφισβήτηση ή διαπραγματευτική αναδιαμόρφωση ζωνών, δημιουργώντας στρατιωτικό και πολιτικό πλαίσιο που δυσχεραίνει την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας.
Καταλήγοντας επισημαίνω ότι: Η Νέα Υόρκη δεν αποτελεί απλώς το σκηνικό μιας ακόμη ελληνοτουρκικής συνάντησης. Είναι το πεδίο όπου τέμνονται οι στρατηγικές ΗΠΑ, Ελλάδας και Τουρκίας. Με τον Ντόναλντ Τραμπ ξανά στον Λευκό Οίκο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκει έναν συνομιλητή πρόθυμο να ερμηνεύει τις ισορροπίες μέσα από το προσωπικό του πρίσμα και όχι μέσα από τις θεσμικές γραμμές της Ουάσιγκτον.
